در برخی روایات، شب نیمه شعبان پس از شب قدر برترین شبها دانسته شده است. گروهی از شیعیان در این شب به شب زندهداری و اعمال مذهبی مشغول میشوند. برخی از اهل سنت و طریقتهای تصوف نیز به فضیلت این شب معتقدند.
جشن نیمه شعبان از بزرگترین جشنهای شیعیان است که به مناسبت میلاد امام مهدی(عج) در مناطق شیعهنشین جهان برگزار میشود. در ایران، مسجد جمکران و در عراق، کربلا محل تجمع شیعیان در این روز است. این روز در تقویم رسمی ایران تعطیل رسمی است و روز جهانی مستضعفان نام گرفته است.
نیمه شعبان در روایات
روایات نقل شده از پیامبر اکرم (ص) و امامان شیعه بر اهمیت شبزندهداری و عبادت در شب نیمه شعبان تأکید دارد؛ از جمله در روایتی آمده است: جبرئیل در شب نیمه شعبان پیامبر را از خواب بیدار کرد و ایشان را به برپایی نماز، قرائت قرآن، دعا و استغفار در این شب سفارش نمود
در روایتی دیگر، یکی از همسران پیامبر از عبادت خاص و سجدههای طولانی و متعدد پیامبر در شب نیمه شعبان خبر داده است
در احادیثی از امام علی(ع) و امام صادق(ع) نیز بر عبادت و انجام اعمال خاص شب نیمه شعبان تأکید شده است.
دستهای دیگر از روایات، حاکی از اهمیت نیمه شعبان به سبب تولد امام مهدی (عج)، آخرین حجت خدا بر مردم است.
اسامی دیگر شب نیمه شعبان
برات: برات به معنای حواله، سند و نوشتهای که به کسی دهند تا به استناد آن، پول یا هر چیز دیگر را از دیگری بگیرد. به حواله معنوی نیز برات میگویند و از آنجا که در شب نیمه شعبان خداوند برات (سند) آزادی از جهنم را به بندگان خود میبخشد به این شب، شب برات گفته میشود.پ
يلة الصک: صک معرّب چک فارسی و مترادف برات است
برات کاندیلی: در ترکیه به این شب، برات کاندیلی گفته میشود.
شب رهایی: در آسیای جنوبی به شب نیمه شعبان، شب رهایی گفته می شود.
وقایع نیمه شعبان
۱- بر اساس گزارشهای متعدد تاریخی و طبق دیدگاه مشهور شیعه پانزدهم شعبان سال ۲۵۵ یا ۲۵۶ق روز تولد امام زمان (عج) است.
۲- درگذشت علي بن محمد سَمَري نایب خاص امام زمان و پايان غیبت صغری (۳۲۹ق).
فضیلت نیمه شعبان
روایات متعددی در اهمیت و فضیلت شب و روز نیمه شعبان وجود دارد. بخشی از فضیلتهای این شب در ذیل آمده است:
گشایش درهاى خشنودى، بخشش، روزى و نیكى در شب نیمه شعبان؛
تقسیم روزی و ثبت شدن زمان مرگ انسان؛
بخشیدن همه انسانها غیر از مشرک، قمارباز، فرد قطع رحم كرده، شراب خوار و فردی که بر انجام گناه اصرار میورزد.
برترین شبها پس از شب قدر.
اعمال نیمه شعبان :
شب نیمه شعبان
غسل کردن كه باعث تخفیف گناهان مىشود.
احیاء این شب به نماز، دعا و استغفار.
خواندن دعای کمیل.
زیارت امام حسین(ع) که باعث بخشش گناهان میشود. بر اساس برخی از روایات، روح ۱۲۴ هزار پیامبر ایشان را در این شب زیارت میکنند. در شرایطی که امکان زیارت نیست به مکان بلندی رفته و به سمت راست و چپ نگاه کند سپس سر را به سمت آسمان بلند نموده و امام حسین را با این كلمات زیارت كند:اَلسَّلامُ عَلَیْكَ یا اَبا عَبْدِاللّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْكَ وَ رَحْمَةُاللّهِ وَ بَرَكاتُهُ.
خواندن دعای زیر که در حکم زیارت امام زمان (عج) است:
اَللّهُمَّ بِحَقِّ لَیْلَتِنا (هذِهِ) وَ مَوْلُودِها وَ حُجَّتِكَ وَ مَوْعُودِهَا الَّتى قَرَنْتَ اِلى فَضْلِها فَضْلاً فَتَمَّتْ كَلِمَتُكَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِكَ وَلا مُعَقِّبَ لاِیاتِكَ نُورُكَ الْمُتَاَلِّقُ وَ ضِیاَّؤُكَ الْمُشْرِقُ وَ الْعَلَمُ النُّورُ فى طَخْیاَّءِ الدَّیْجُورِ الْغائِبُ الْمَسْتُورُ جَلَّ مَوْلِدُهُ وَ كَرُمَ مَحْتِدُهُ وَالْمَلاَّئِكَةُ شُهَّدُهُ وَاللّهُ ناصِرُهُ وَ مُؤَیِّدُهُ اِذا آنَ میعادُهُ وَالْمَلاَّئِكَةُ اَمْد ادُهُ سَیْفُ اللّهِ الَّذى لا یَنْبوُ وَ نُورُهُ الَّذى لا یَخْبوُ وَ ذوُالْحِلْمِ الَّذى لا یَصْبوُا مَدارُ الَّدهْرِ وَ نَوامیسُ الْعَصْرِ و َوُلاةُ الاْمْرِ وَالْمُنَزَّلُ عَلَیْهِمْ ما یَتَنَزَّلُ فى لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ اَصْحابُ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ تَراجِمَةُ وَحْیِهِ وَ وُلاةُ اَمْرِهِ وَ نَهْیِهِ اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلى خاتِمِهْم وَ قآئِمِهِمُ الْمَسْتُورِ عَنْ عَوالِمِهِمْ اَللّهُمَّ وَ اَدْرِكَ بِنا اءَیّامَهُ وَظُهُورَهُ وَقِیامَهُ وَاجْعَلْنا مِنْ اَنْصارِهِ وَاقْرِنْ ثارَنا بِثارِهِ وَاكْتُبْنا فى اَعْوانِهِ وَ خُلَصاَّئِهِ وَ اَحْیِنا فى دَوْلَتِهِ ناعِمینَ وَ بِصُحْبَتِهِ غانِمینَ وَ بِحَقِّهِ قآئِمینَ وَ مِنَ السُّوَّءِ سالِمینَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ وَالْحَمْدُلِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَواتُهُ عَلى سَیِّدِنا مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیّینَ وَ الْمُرْسَلینَ وَ عَلى اَهْلِ بَیْتِهِ الصّادِقینَ وَ عِتْرَتِهَ النّاطِقینَ وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ واحْكُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ یا اَحْكَمَ الْحاكِمینَ النّاطِقینَ وَالْعَنْ جَمیعَ الظّالِمینَ واحْكُمْ بَیْنَنا وَ بَیْنَهُمْ یا اَحْكَمَ الْحاكِمینَ.
صلوات هر روز كه در وقت زوال به خواندن آن سفارش شده است.
خواندن دعای زیر که پیامبر (ص) در شب نیمه شعبان میخواندند:
اَللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْیَتِكَ ما یَحُولُ بَیْنَنا وَ بَیْنَ مَعْصِیَتِكَ وَ مِنْ طاعَتِكَ ما تُبَلِّغُنا بِهِ رِضْوانَكَ وَ مِنَ الْیَقینِ ما یَهُونُ عَلَیْنا بِهِ مُصیباتُ الدُّنْیا اَللّهُمَّ اَمْتِعْنا بِاَسْماعِنا وَ اَبْصارِنا وَ قُوَّتِنا ما اَحْیَیْتَنا وَاجْعَلْهُ الْوارِثَ مِنّا وَاجْعَلْ ثارَنا عَلى مَنْ ظَلَمَنا وَانْصُرنا عَلى مَنْ عادانا وَلا تَجْعَلْ مُصیبَتَنا فى دینِنا وَلا تَجْعَلِ الدُّنْیا اَكْبَرَ هَمِّنا وَلا مَبْلَغَ عِلْمِنا وَلا تُسَلِّطْ عَلَیْنا مَنْ لا یَرْحَمُنا بِرَحْمَتِكَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.
ذکرهای “سُبْحانَ اللّهِ” ، “الْحَمْدُلِلّهِ” ، “اللّهُ اَكْبَرُ” وَ “لا اِلهَ اِلا اللّهُ” صد مرتبه گفته شود.
خواندن نماز جعفر طیار.
خواندن چهار ركعت نماز، در هر ركعت حمد و توحید صد مرتبه پس از نماز دعای زیر خوانده شود:
اَللّهُمَّ اِنّى اِلَیْكَ فَقیرٌ وَمِنْ عَذاِبكَ خائِفٌ مُسْتَجیرٌ اَللّهُمَّ لا تُبَدِّلْ اِسْمى وَلا تُغَیِّرْ جِسْمى وَلاتَجْهَدْ بَلاَّئى وَلا تُشْمِتْ بى اَعْداَّئى اَعُوذُ بِعَفْوِكَ مِنْ عِق ابِكَ وَ اَعُوذُ بِرَحْمَتِكَ مِنْ عَذابِكَ وَ اَعُوذُ بِرِضاكَ مِنْ سَخَطِكَ وَ اَعُوذُبِكَ مِنْكَ جَلَّ ثَناَّؤُكَ اَنْتَ كَما اَثْنَیْتَ عَلى نَفْسِكَ وَ فَوْقَ ما یَقُولُ الْقآئِلُونَ.
روز نیمه شعبان
زیارت امام زمان که در هر زمان و مکان نیز استحباب دارد.
دعا برای تعجیل امام زمان(ع).
نیمه شعبان از دیدگاه اهل سنت
پانزدهم شعبان تنها برای شیعیان اهمیت ندارد بلکه برای اهل سنت به ویژه طریقتهای تصوف آن نیز جایگاه خاصی دارد. روایات متعددی از پیامبر(ص) و صحابه درباره اهمیت عبادت در این شب و مشخص شدن روزی و مقدرات انسان در آن وجود دارد.
برخی از علمای اهل سنت در صحت این روایات تردید داشته و وجود فضیلت برای شب نیمه شعبان را رد میکنند این در حالی است که ابن تیمیه، نظریه پرداز سلفیه، نیز نتوانسته فضیلت این شب را نادیده بگیرد اما اجتماع مسلمانان در مسجد برای احیا و خواندن نماز صد رکعتی این شب را بدعت دانسته است.بر همین اساس علمای سلفی قرن چهاردهم و پانزدهم هجری نظیر تهانوی، یوسف قرضاوی و محمد صالح منجد شب زنده داری و برگزاری مراسم شب برات را عملی بیاساس و بدعت میدانند.
اهل سنتِ معتقد به فضیلت نیمه شعبان، به شب زندهداری و انجام امور عبادی نظیر خواندن قرآن، برپایی نمازهای مستحبی، دعا و روزه داری در روز نیمه شعبان اهتمام میورزند. این شب نزد آنان نیز به شب برات معروف است.خواندن صد رکعت نماز یا همان صلوة الخیر که در آن هزار بار سوره توحید خوانده میشود از جمله اعمال عبادی مشترک میان شیعه و اهل سنت است. مراسم شب برات در برخی از مناطق اسلامی نظیر شبه قاره هند با زیارت قبور، دادن غذا و صدقه به نیازمندان همراه است.
نیمه شعبان در ادب و شعر فارسی
نيمه شعبان در فرهنگ و ادب کهن فارسی، شب برات ناميده شده است و شاید یکی از دلایل این نامگذاری آن باشد که خداوند در این شب، برات (حواله یا سند) آزادی از دوزخ را به بندگان خود میدهد. ابوريحان بيرونی در کتاب «التفهيم» درباره شب برات چنين آورده: «…و شب پانزدهم از ماه شعبان، بزرگوار است و او را شب برات خوانند و همی پندارم، این از قبیل آن است که هر که اندرو عبادت کند و نیکی به جای آورد، بیزاری یابد از دوزخ».محمد غیاثالدین رامپوری نيز در غياث اللغات -یکی از فرهنگهای فارسی- شب پانزدهم شعبان را شب برات توصیف کرده است که در آن فرشتگان به فرمان خدا روزی انسان را تقسیم میکنند.
در همین راستا شاعران پارسی زبان نیز در اشعار خود به شب نیمه شعبان اشاره کردهاند و از عناوینی نظیر شب برات، لیله الصک، شب بیزاری، برائت از آتش دوزخ و شب عبادت برای این شب استفاده کردهاند. حافظ شیرازی در کنار کلمه برات از تعبير شب قدر برای نیمه شعبان استفاده کرده است، که بهاءالدین خرمشاهی در کتاب «حافظنامه» معتقد است منظور حافظ از «برات» در این بیت، شب نیمه شعبان است.
چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی آن شب قدر که این تازه براتم دادند
مولوی نیز از تعبیر شب قدر و برات برای نیمه شعبان استفاده کرده است:
شب «قدر» است او، درياب او را امان يابي چو برخواني براتش
جشنهای نیمه شعبان
مراسم احیا و جشن نیمه شعبان در مسجد جمکران
شیعیان به مناسبت سالروز میلاد امام مهدی (ع) اقدام به برگزاری جشن، چراغانیهای گسترده، مولودیخوانی، قربانی کردن و غذا دادن به فقرا میکنند. برگزاری این جشنها در ایران پررنگتر و در قالب دهه مهدویت، در چند روز برگزار میگردد. بخش مهمی از جشنهای نیمه شعبان توسط مردم در اماکن مذهبی، محلهها و بازارهای شهرهای ایران برگرار میگردد. مسجد جمکران یکی از میزبانان اصلی برگزاری جشنهای مهدویت در ایران است. این روز در ایران تعطیل و روز جهانی مستضعفان نامیده شده است.
در عراق نیز شیعیان ضمن برگزاری جشن نیمه شعبان، به زیارت امام حسین علیه السلام میروند. جشنهای نیمه شعبان توسط شیعیان بحرین، یمن، مصر، لبنان و سوریه و هند نیز برگزار میشود.
گلچینی از شعرهای زیبا و مناسبتی تبریک نیمه شعبان را برای شما در سایتپی سی پارسیقرار داده ایم
شعرهای که برگرفته از شاعران معاصر و مشهور می باشد و در وصف میلاد حضرت مهدی موعود می باشد فرا رسیدن این روز بزرگ را به همه عزیزان و به خصوص دوستدارن امام زمان عج تبریک و شاد باش می گوییم توجه شما را به این اشعار زیبا جلب می نماییم.
متن مولودی نیمه شعبان
یا اباصالح یا اباصالح یا اباصالح یا اباصالح…
نیمه ی ماه شعبان/سرزد خورشید تابان/نور هر انجمن آمد
جلوه شد روی جانان/عرش حق شد گلستان/حجت بن الحسن آمد
تو و زیبایی وحُسن و ملاحت/چشم فلک مثه اون ندیده
آی عاشقای آقا،همین امروز/مادرش عیدی مارو میده
تو امید عاشقانی/یاور مستضعفانی/مقدمت بادا مبارک یا اباصالح
دلخوشی شیعیانی/یاور مستضعفانی/مقدمت بادا مبارک یا اباصالح
یا اباصالح یا اباصالح یا اباصالح یا اباصالح…
دریای لطف و کرم/ای سایت روی سرم/حجت بن الحسن آقا
نور چشمان ترم/ای سایت روی سرم/حجت بن الحسن آقا
دل شیکسته به یُمن ِ ظُهورت/میشه آقا پُر ِ شور و صفا
منم اونی که گرفتار جَهله/تویی تو مظهر لطف و وفا
هر چه که من بد باشم/تو به خوبی مشهوری
ای که نورٌ علی نوری یا اباصالح
تو به موسای جان ها/روشنایی ِ طوری
ای که نورٌ علی نوری یا اباصالح
یا اباصالح یا اباصالح یا اباصالح یا اباصالح…
ای خورشید نبوی/ای ماه مرتضوی/درد ما درد دوریه
قلب ما بی شکیبه/شیعه خیلی غریبه/برس به داد سوریه
به ظهور تو و لطف الهی/پیروز ِ بر همه دنیا میشیم
ایشالا که همه خوشحال و شاد از/نابودی ِ وهابی ها میشیم
ای امام و مقتدا/ای غریب آشنا/عَجّل علی ظهورَک یا اباصالح
دل به عشقت مبتلا/یادگار کربلا/عَجّل علی ظهورَک یا اباصالح
شعرهای زیبا و مناسبتی تبریک نیمه شعبان
اشعار ولادت امام زمان (عج)
مهر درخشان
اومده بالا
خورشید عالم
یوسف زهرا
شده روشن چشم عالمین از دیدن این آقا
نور ذات خدا رسیده رسیده
مرغ دل به هواش پریده پریده
بر دلِ عاشقا امیده امیده
یاسیدی،اباصالح
یاسیدی،اباصالح
اباصالح اباصالح اباصالح…
تو آسمونا
هلهله برپاس
یوسف زهرا
ماه دل آراس
حُجتُ الله و این آقا منجی کُلّ دنیاس
مژده ی عاشقی رسیده رسیده
نور حق ز افق دمیده دمیده
نازش و خالقش خریده خریده
یاسیدی،اباصالح
یاسیدی،اباصالح
اباصالح اباصالح اباصالح
فدای راهت،کشور ایران
بیشه ی شیران،مهد دلیران
آرزومونه که بشیم ما همسفر با شهیدان
یار پیر و جوان یا مهدی یا مهدی
عشق سینه زنان یا مهدی یا مهدی
یا امامِ زمان یا مهدی یا مهدی
یاسیدی،اباصالح
یاسیدی،اباصالح
اباصالح اباصالح اباصالح
شعرهای زیبا و مناسبتی تبریک نیمه شعبان
شعر نیمه شعبان
نیمه ی ماهِ زیبای شعبان آمده جلوه ی حیّ منّان
نور دل و جان همه آمد مهدی آل فاطمه(س) آمد
لطف تو بی عدد یابن الحَسَن مدد
یا مهدی یا فارس الحجاز…
زینت محفل و مجلس آمد نرگس حضرت نرجس آمد
تبارک خدا به روی تو عالم همه فقیر کوی تو
تو نور سرمدی آقا ، خوش آمدی
یا مهدی یا فارس الحجاز…
میگیریم در حریم نوکری ما عیدی از امام عسگری
خدا به تو زیبا پسر داده پسر نگو ، قرص قمر داده
عیدی به ما بده یک کربلا بده
یا مهدی یا فارس الحجاز…